رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)
مقصود و غایت اصلی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، بوجود آوردن یک زندگی هدفمند و ارزشمند است، هر چند که گذران زندگی با آلارم و رنج هایی همراه است، البته با هشیاری تمام می توان به این چنین زندگی هدفداری دست یافت.
(ACT) رفتار درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ست که ترکیبی از مهارت های تمرکز ذهن را بهمراه گستره وسیعی از تمرینات ورزشی و مداخله گرهای درمانی مورد استفاده قرار می دهد.سرینامی که به طور خلاصه و کوته وار قسمت های تشکیل دهنده مدل (ACT) را بیان می کند:
(A: (Accept : پذیرش افکار و احساسات و زندگی در زمان حال
(C: (Choose : انتخاب اولویت ها و حرکتی هدفمند به سوی ارزش ها
(T: (Take Action : اقدام کرد و با قدم های استوار به پیش رفتن
درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش (Acceptance and CommitmenTherapy) که به اختصار ACT نامیده می‌شود، یکی از رفتاردرمانی‌های مبتنی بر توجه آگاهی است که اثربخشی آن برای درمان طیف گسترده‌ای از وضعیت‌های بالینی معلوم شده است.
در واقع، هدف ACT ایجاد یک زندگی غنی و پرمعنا در حالی است که فرد رنج ناگزیر موجود در آن را می‌پذیرد و برای زندگی با آن آماده و متعهد می‌شود.
البته همین که فرد شروع می‌کند تا خود را برای ساختن چنان زندگی‌ای آماده کند، با انواع و اقسام موانع به شکل تجربه‌های درونی ناخواسته و نامطلوب روبرو خواهد شد (افکار، تصورات، احساسات، حس‌های بدنی، تکانه‌ها و خاطرات).
درست در همین نقطه است که ACT برای اداره این تجربه‌های درونی مهارت‌های موثر توجه آگاهی را به ما می‌آموزد. توجه آگاهی یعنی اینکه هوشیارانه و با پذیرش، آگاهی خود را به تجربه‌ای که اینجا و اکنون از سر می‌گذرانیم، معطوف کنیم.
با این تکنیک‌ها می‌آموزیم در لحظه اکنون زندگی کنیم، به جای غرق شدن در افکار، کاملا درگیر آنچه که باید انجام دهیم، شویم؛ به احساسات خود اجازه دهیم تا همان‌طور که هستند، باشند و به جای کنترل کردنشان اجازه بدهیم تا بیایند و بروند.
وقتی تجربه‌های درونی خود را با پذیرش نظاره می‌کنیم حتی خاطرات، احساسات، افکار و حس‌های بدنی دردناک نیز کمتر تهدیدکننده و تحمل‌ناپذیر به نظر می‌رسند.
توجه آگاهی به این شیوه به ما کمک می‌کند رابطه خود با افکار و احساسات دردناک خود را به نوعی تغییر دهیم که تاثیر و نفوذ آنها بر زندگی‌مان کمتر شود. با این توصیف مداخلات ACT حول‌وحوش ۲ فرایند اصلی متمرکزند:
۱) پذیرش تجربیات درونی ناخواسته که قابل‌کنترل نیستند و
۲) تعهد به داشتن یک زندگی ارزشمند و اقدام در جهت آن.
فرد مبتلا به ایدز به کمک تکنیک‌های ACT یاد می‌گیرد به جای افسردگی، خشم و ناامیدی که تجربیات ناخواسته درونی غیر‌قابل‌کنترل هستند، بیماری را بپذیرد و برای مبارزه با بیماری و شروع دوباره یک زندگی هدفمند و ارزشمند آماده شود و حتی اگر در مکانی قرار گرفت که به‌دلیل در نظر گرفتن شرایط حاکم، تصمیم به پنهان کردن بیماری‌اش گرفت، آنقدر متعهد باشد که تمام شرایط ایمنی را برای سرایت نکردن بیماری به اطرافیانش در نظر بگیرد.
۶ مرحله مختلف درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد عبارتند از:
تشنج زدایی کردن یا از وخامت چیزی کاستن به معنای عقب نشینی یا گسستن از افکار، تصورات و اندیشه ها و خاطرات است. در عوض غرق شدن و گرفتار شدن در چنگال افکار و خیالات، ما می بایست آنها را همان طور که هستند ببینیم؛ نه چیزی کمتر و نه چیزی بیشتر از واژگان و تصاویر.
پذیرش به معنای جای دادن آلارم، درد ها و رنج ها در قلب است. به جای تقلا کردن، جنگیدن و مقاومت در برابر احساسات، می بایست آنها را طوری بپذیریم که هستند.
من خویشتن به عنوان بافتار و زمینه: این مورد به تفاوت در ضمیر متفکر افراد اشاره دارد، بخشی از وجود ما که همواره در حال تفکر، قضاوت و مشاهده ست، قسمتی از ما که همواره به آنچه ما می اندیشیم، احساس و درک می کنیم، آگاه است.
ارزش ها: ارزش گذاری و توضیح روشن اینکه چه چیزهایی در زندگی ما از اولیت بیشتری برخوردارند، اولین قدم برای دست یابی به زندگی هدفمند است.
تعهد یعنی اینکه ما زندگی خود را بر پایه اصول، عقاید و ارزش های خود بنا کنیم و آنچه را که درست است انجام دهیم، حتی اگر موجبات درد و رنج و ناراحتی ما را فراهم کند.
در زمان حال زندگی کنیم: بدین معنی است که همواره ذهن و وجود مان در زمان حال باشد و نسبت به جهان اطراف مان و آنچه که در ان رخ می دهد، هشیار باشیم.
این شش مرحله از فرآیند مستقل از یکدیگر عمل نمی کنند و به گونه ای با هم هم پوشانی دارند، اما بهتر است که آنها را همچون تراشه و یا سطوح مختلف یک الماس تصور کنیم که خودش به تنهایی قابلیت انعطاف پذیری روان شناختی دارد.
قابلیت انعطاف پذیری روان شناختی، قابلیت بودن و زندگی کردن در زمان حال است در حالی که فرد هشیاری و آگاهی کاملی نسبت به تجارب و محیط اطراف خود دارد و بر طبق اصول و ارزش های تعیین شده در مسیر زندگی به پیش می رود.
شاد و سربلند باشید
دوستدارتان محمد جانبلاغی
